Barend Swaab, Susanna Swaab–de Bruin, Marianne en Nehemia, Oosterdwarsstraat 1

De fotograaf Barend Swaab werd op 6 mei 1910 in Nijmegen geboren. Hij was getrouwd met Susanna de Bruin, geboren op 21 februari 1904 in Arnhem. Het echtpaar werd op 27 december 1938 in het Baarnse bevolkingsregister ingeschreven; kerkgenootschap Nederlands-Israëlitisch. Zij hadden twee kinderen, Marianne, geboren in Renkum op 6 januari 1932 en Nehemia, geboren in Laren op 28 juni 1936. In Baarn woonde het gezin eerst op Oosterstraat 21 en later in de Oosterdwarsstraat op nummer 1. Die wijk stond bekend als ‘de hei’, want daar begon de Oosterhei. Het was toen het meest oostelijke deel van Baarn, de bebouwing hield op bij het slachthuis in de Ericastraat.

Vermoedelijk dook het gezin Swaab onder, want in het bevolkingsregister van Baarn staat dat zij op 7 april 1943 niet meer in de gemeente aanwezig waren met de aantekening ‘Vertrokken Onbekend Waarheen’. Barend was overigens al eerder gearresteerd want hij kwam in 1942 in Mauthausen terecht. Al vrij snel na deze datum, volgens het bevolkingsregister, werd de rest van het gezin gearresteerd. Het archief van Westerbork geeft aan dat moeder Susanna en haar twee kinderen daar op 7 juni 1943 vanuit Vught aankwamen en de volgende dag naar Sobibór door reisden. Moeder Susanna, haar kinderen Marianne en Nehemia werden reeds twee dagen na hun vertrek uit Nederland, op 11 juni 1943, om het leven gebracht.

Er is een Liro-kaart van deze familie. Dat betekent dat namens de familie een claim bij de roofbank Lippmann-Rosenthal ligt. Deze kaarten worden bewaard in het Nationaal Archief in Den Haag.

Vader Barend is niet in Westerbork geweest. Hij was al een half jaar eerder terecht gekomen in het beruchte kamp Mauthausen in Oostenrijk. Daar werden gevangenen doodgeslagen, opgehangen, of doodgeschoten. Velen stierven aan uitputting door uitbuiting van hun arbeidskracht, aan besmettelijke ziekten door de rampzalige hygiënische omstandigheden. Er was een trap van 186 treden naar de diepte van de granietgroeve, waar menigeen het leven liet. Zieke gevangenen liet men gewoon bevriezen, verhongeren; ze werden ook gedood met fenol-injecties of gifgas. Hoe Barend Swaab werd omgebracht is niet bekend. De datum echter wel: 7 oktober 1942.

Toegang tot Concentratiekamp-Gedenkplaats Mauthausen

De granietgroeve van Mauthausen.

Hoe verschrikkelijk de toestanden in Mauthausen waren blijkt wel uit de bekentenis van kampcommandant Franz Ziereis die door de Amerikanen zwaar gewond werd toen hij probeerde te ontsnappen. Hij vertelde dat Himmler opdracht gaf om gevangenen met 45 kg graniet rondjes te laten rennen tot ze er bij neervielen en daarna werden doodgeschoten. Vermelding: ‘op de vlucht neergeschoten’.